Ostatnimi czasy coraz więcej mówi się na temat zdrowia psychicznego, nie tylko dorosłych, ale też dzieci i młodzieży. Na komfort psychiczny dzieci lub jego brak wpływa wiele czynników - stres związany ze szkołą, relacje z rówieśnikami, sytuacja w domu, ale również głośne dźwięki.
Głośne dźwięki na psychikę dziecka najbardziej wpływają podczas okresów rozwojowych poprzez zwiększenie stężenia hormonów stresu oraz zakłócania zdolności dziecka do snu i koncentracji. Badania niemieckich naukowców dowiodły, że dzieci mieszkające w pobliżu ruchliwych dróg są bardziej narażone na nadpobudliwość. Okazało się też, że dzieci wystawione na wysoki poziom hałasu w domu są o 28% bardziej narażone na nadpobudliwość lub problemy z koncentracją, niż dzieci wychowujące się w cichszym środowisku.
Psycholog dziecięcy dr Michelle Bosquet, pracująca w Szpitalu Dziecięcym w Bostonie, stwierdziła: “Coraz więcej badań udowadnia, że stresory środowiskowe, w tym zanieczyszczenia chemiczne i hałas, mogą mieć znaczny wpływ na zdrowie psychiczne dzieci i ich zachowanie”.
Kolejne badanie zostało przeprowadzone pod przewodnictwem dr Carli Tiesler w Monachium. Wzięło w nim udział 900 dzieci w wieku około 10 lat. Badanie polegało na zmierzeniu poziomu dźwięków na zewnątrz każdego domu oraz dodatkowo poproszono rodziców o wypełnienie kwestionariusza na temat zachowania ich pociech.
Dzieci, których domy były najbliżej drogi, ponad dwa razy częściej wykazywały oznaki zaburzeń emocjonalnych, na przykład nadmierne obawy lub stres w nowych sytuacjach, niż dzieci, których domy znajdowały się w spokojniejszym i cichszym otoczeniu.
Szczególną uwagę należy zwrócić również na to, jak hałas wpływa na dzieci dotknięte autyzmem, zespołem Downa czy ADHD, ponieważ to właśnie te dzieci odczuwają wszystko dużo silniej niż pozostałe. Takie zjawisko nazywane jest nadwrażliwością słuchową. Nadwrażliwość słuchowa u osób z całościowymi zaburzeniami rozwojowymi polega na tym, że negatywnie lub wręcz boleśnie odbierają pewien zakres dźwięków. Najczęściej są to dźwięki o natężeniu mniejszym niż 90-100 dB. Osoby zmagające się z powyższymi zaburzeniami mają większy tak zwany zakres słyszalności. U niektórych ludzi jest on na tyle wysoki, że nie są oni w stanie tolerować dźwięków, takich jak: zwykłe odgłosy otoczenia, cicha muzyka, czy rozmowa. Stan słuchu może być przy tym w normie, jednak przeważnie zaburzenia obwodowej części narządu słuchu wyzwalają szereg nieprawidłowych procesów w centralnych drogach słuchowych, prowadząc do powstania nadwrażliwości na dźwięki.
Nadwrażliwość słuchową u dziecka możemy podejrzewać w momencie, kiedy zauważamy następujące objawy:
- Problemy z zasypianiem i łatwe wybudzanie się.
- Trudności ze skupieniem się.
- Reakcja na niektóre dźwięki poprzez zasłanianie uszu dłońmi.
- Brak chęci do zabawy zabawkami, które wydają dźwięki.
- Rozdrażnienie przez dźwięki sprzętów domowych.
- Słyszenie echo tam gdzie ono nie występuje.
Warto też dodać, że nie występuje tylko jeden konkretny typ nadwrażliwości słuchowej, lecz występuje ona w trzech różnych wariantach:
Obwodowa - wiąże się ona z nieprawidłową pracą mięśnia strzemiączkowego, który jest naturalną ochroną dla ucha wewnętrznego przed głośnymi dźwiękami. W momencie kiedy nie pracuje on prawidłowo, do ucha wewnętrznego dociera zbyt dużo energii akustycznej, co sprawia, że dźwięki wydają się bolesne lub nieprzyjemne.
Obwodowo-centralna - występuje, gdy uszkodzeniu ulegnie ślimak. Wówczas dochodzi do niedosłuchu u dziecka, co skutkuje wyrównaniem dźwięków. W efekcie dziecko może odbierać niektóre dźwięki jako nieprzyjemne lub odczuwać ból.
Centralna - jest spowodowana niedoborem serotoniny w ośrodkowym układzie nerwowym.
Warto wiedzieć, że można pomagać dzieciom cierpiącym na nadwrażliwość słuchową. Istnieje wiele sposobów, takich jak uprzedzenie dziecka o tym, że za moment wystąpi głośny dźwięk, zadbanie o przestrzeń, w której dźwięki nie będą odbijały się od ścian poprzez położenie dywanów na podłodze lub umieszczenie zasłon w oknach, umożliwienie dziecku w szkole pracę w małej grupie z dala od okna, zabawy dźwiękowe, czy zakup słuchawek wygłuszających. Coraz więcej szkół posiada, przynajmniej w części swoich pomieszczeń, zainstalowane panele dźwiękochłonne sprawiające, że hałas jest dużo mniej dokuczliwy. Posyłając do szkoły dziecko z nadwrażliwością na hałas warto poszukać takiej placówki.
Nie są to skomplikowane działania, a mogą bardzo poprawić komfort życia osobom, dla których odbiór zwykłych dla nas dźwięków jest prawdziwym cierpieniem / problemem.